sobota, 8 lutego 2020

ЎЎЎ 2. Леанід Пранчак. Першапутак. Вершы. Нізка 2. Койданава. "Кальвіна". 2020.





                                                           ГАДЫ ЮНАЦТВА
                                                              Гады юнацтва
                                                              Аддаю дарозе,
                                                              Сьвітаньням,
                                                              Стрэчам,
                                                              Новым гарадам...
                                                              Маёй надзеі,
                                                              Веры
                                                              І трывозе,—
                                                              Будоўлі веку,
                                                              Што завецца БАМ.
                                                              Выпрабаваньне
                                                              Вечнай мерзлатой.
                                                              Завей сібірскіх
                                                              Неўгамонны рогат.
                                                              Рамантыкі вандроўнай
                                                              Неспакой.
                                                              І сьвята працы —
                                                              Гэтая дарога.
                                                              Галоўная з усіх маіх дарог.
                                                              Дарога станаўленьня і натхненьня.
                                                              Дарога узмужаньня,
                                                              Перамог.
                                                              Дарога маладосьці і сталеньня.
                                                              Надзейны шлях да першаадкрыцьця
                                                              Быцьцё маё
                                                              Напоўніць зьместам весьнім.
                                                              Дарога — радасьць.
                                                              Сьветлы сэнс жыцьця.
                                                              Само жыцьцё.
                                                              Працяг яго.
                                                              І песьня.

                                                                         * * *
                                                              У паглядзе запытаньне:
                                                              Што падорыш, далячынь?
                                                              Перад доўгім расставаньнем
                                                              Пасядзім і памаўчым.
                                                                  Сунімі сваю трывогу.
                                                                  Справы дробныя — пасля.
                                                                  На вялікую дарогу
                                                                  Мой такі далёкі шлях...
                                                              Будзе золкіх сьцюжаў многа.
                                                              Што ні дзень — то гарачэй.
                                                              Я ў даўгу перад дарогай
                                                              Не пракладзенай яшчэ.
                                                                  Маладосьці пуцявіны —
                                                                  Праз імглу, сьнягі, мароз...
                                                                  БАМ — будоўля для краіны.
                                                                  Для мяне ён —
                                                                  Проста лёс.

                                                                      ВЕРБЫ
                                                              Я з дому ад’яжджаю...
                                                              Струной напяты нэрвы.
                                                              Маўкліва праважаюць
                                                              Мяне праз поле
                                                              Вербы.
                                                                  Як век, яны старыя
                                                                  У павуціньні срэбным.
                                                                  Маленства вартавыя
                                                                  Па-над ракою
                                                                  Вербы.
                                                              Згадаюцца ў расстаньні,
                                                              Як родавыя гербы,
                                                              За вёскаю ў чаканьні
                                                              Уздоўж дарогі
                                                              Вербы.
                                                                  Зямлі бацькоўскай гоням
                                                                  Да скону буду верны.
                                                                  Мой успамін аб доме —
                                                                  Ля роднай хаты
                                                                  Вербы.

                                                              РЫЗЫКА ДАРОГ
                                                              Дарога узьбіраецца
                                                              Пад гору.
                                                              Пад коламі машыны —
                                                              Сьлізкі сьнег.
                                                              У шлях сабраў
                                                              Рукзак стары насьпех.
                                                              І зноў — дарога...
                                                              Да сустрэчы, горад.
                                                              Дарога звычкай,
                                                              А не навіною.
                                                              Гарбаціцца
                                                              Гарысты перавал.
                                                              Нямая непрыступнасьць
                                                              Голых скал
                                                              Схавалася
                                                              У хмарах
                                                              З галавою...
                                                              На ямах МАЗ
                                                              Кідае і трасе.
                                                              Балоты дзе,—
                                                              Там наледзі застылі.
                                                              Бы жаляцца,
                                                              Равуць аўтамабілі.
                                                              Праскочыць толькі б...
                                                              Можа — пранясе...
                                                              Пятляе зімнік.
                                                              Сьлізка на гары.
                                                              Над самай кручай
                                                              Завісаюць колы...
                                                              Не пазяхай!
                                                              Не любіць Поўнач кволых.
                                                              Дарог сібірскіх
                                                              Кружацца віры...
                                                              Пад’ёмы.
                                                              Спускі.
                                                              Стромыя парогі.
                                                              Густы туман
                                                              На схілы сопак
                                                              Лёг...
                                                              I ўсё ж —
                                                              Люблю я рызыку дарог,
                                                              Бо песьня —
                                                              Пачынаецца з дарогі.

                                                                        БРАЦКУ
                                                              Карабельныя сосны Брацка
                                                              Мне прымроіліся
                                                              У сьне...
                                                              Горад дружбы і горад брацтва,
                                                              Як ты маешся без мяне?
                                                                  У палатцы на згорбленай сопцы
                                                                  Я спазнаў непрыдуманы рай.
                                                                  Юны горад першапраходцаў
                                                                  Кліча зноў да сябе:
                                                                  Прыяжджай!
                                                              Дом з абжытым цяплом пакідаю.
                                                              Мой маршрут — У засьнежаны край.
                                                              Неспакойнае шчасьце шукаю.
                                                              Сустракай мяне, Брацк,
                                                              Сустракай!
                                                                  Прывітаньне, таежнае мора,
                                                                  Прадчуваньне не падмане:
                                                                  Я шчасьлівы, што гэты горад
                                                                  Не абыдзецца без мяне.

                                                                         ПЕРШЫ ДОМ
                                                              Будуем у пасёлку першы дом.
                                                              Яшчэ няма прасек
                                                              Для вуліц, плошчаў.
                                                              Вакол — сьнягі,
                                                              Тайга і буралом,
                                                              А вецер
                                                              Сьцяг над соснамі палошча.
                                                                  Будуем у пасёлку першы дом.
                                                                  Брыгада на падбор:
                                                              Асілкі-хлопцы.
                                                              Сякеры не змаўкаюць
                                                              Ноччу, днём.
                                                              I нам не прывыкаць —
                                                              Першапраходцы.
                                                                  Будуем у пасёлку першы дом.
                                                              Адзначаць навасельле
                                                              Дружна цесьлі.
                                                              Калі наш дом азорыцца сьвятлом, —
                                                              Там ад людзей харошых
                                                              Будзе цесна.

                                                                     МАЛЯРЫ
                                                              Фарбуюць дом дзяўчаты
                                                              На вуліцы Алонкі...
                                                              Хусьцінкі і халаты —
                                                              Стракатыя вясёлкі.
                                                                  Вясьне і сонцу рады,
                                                                  Сьмяюцца шчабятушкі.
                                                                  На тварах
                                                                  Кроплі фарбы,
                                                                  Як рыжыя вяснушкі...
                                                              Закончаць працу —
                                                              Сьвята
                                                              Адзначаць навасёлы.
                                                              Вясёлыя дзяўчаты.
                                                              Таму і дом вясёлы.

                                                                  ТАЛАКА
                                                              Даўніны
                                                              Урачысты ўспамін
                                                              Недаступны пякельнай журбе.
                                                              Што не зможаш адолець адзін,—
                                                              Талака дапаможа табе.
                                                                  І руку прывітае рука,
                                                                  І усьмешка прагоніць тугу.
                                                                  Талака, талака, талака —
                                                                  Наш вясёлы няўрымсьлівы гурт.
                                                              Выйдзем разам змагацца з бядой.
                                                              Мы за дружбу устанем гарой.
                                                              Не пакіне ў бядзе сябрука —
                                                              Талака, талака, талака.
                                                                  Сьветлай радасьці нам не суняць...
                                                                  Хай да раніцы песьні зьвіняць.
                                                                  Хай шуміць, як вясною рака, —
                                                                  Талака, талака, талака!

                                                           ДАЕШ ЦЕПЛАТРАСУ!
                                                              Даеш цеплатрасу!
                                                              Дзяўблі мерзлату.
                                                              Засмужана хмарамі
                                                              Сонца нядзелі.
                                                              А сівер сьцінаў і закоўваў слату.
                                                              Пасёлак заціх і чакаў у надзеі...
                                                              Чакаў, як збавеньня ад сьцюжы, цяпла.
                                                              Цягнула марознай зімой ад Байкала.
                                                              Завея вятрамі зласьліва гула,
                                                              Як ведзьма,
                                                              Насілася і бушавала.
                                                              Хрыпеў, захлынаўся адбойнік наўзрыд...
                                                              Мы спрэчку вялі
                                                              З непадатлівым часам.
                                                              Важней асабістых пачуцьцяў і крыўд
                                                              Была — цеплатраса.
                                                              Узрывы грымелі і шырыўся роў.
                                                              І адступала тайга наравіста.
                                                              Наперадзе тых,
                                                              Хто ў завею пайшоў,—
                                                              Былі камсамольцы і камуністы.
                                                              Мы вырвалі трасу
                                                              У маразоў.
                                                              Героямі нас
                                                              Называлі газэты.
                                                              Было нам тады
                                                              Мо ў сотні разоў
                                                              Цяплей ад таго,
                                                              Што пасёлак — сагрэты.

                                                         БАЛЯДА ЛЕСАРУБАЎ
                                                              Мароз пад сорак.
                                                              Сонца і туман.
                                                              Тайгі зьнямелай
                                                              Белая самота.
                                                              Рубіць прасеку
                                                              З Чары на Сюльбан —
                                                              Сапраўдная
                                                              Мужчынская работа.
                                                               “О цяпнем ліха!..”
                                                               “Зьведаем нягод...”
                                                               “Што —
                                                              Ў навіну марозы і віхуры?! —
                                                              Жартуе,
                                                              Усьміхаецца народ.
                                                              Ну што за лесаруб,—
                                                              Калі ён хмуры?
                                                              Не прызнаём сваіх часовых бед.
                                                              Не месца тут
                                                              Пранырам і занудам.
                                                              Ну што за лесаруб,—
                                                              Як не паэт?
                                                              Не будзе ён харошым лесарубам!
                                                              Запал і спрыт,
                                                              І сіла у цане.
                                                              Зьвіняць сякеры...
                                                              Хлопцы не прамашка.
                                                              Ну што за лесаруб ён,—
                                                              Калі не
                                                              Спазнаў мяцеліц,
                                                              Працы самай цяжкай?
                                                              Адкрытае усім вятрам плато.
                                                              Надзея на сябе,
                                                              Не на падмогу.
                                                              I толькі той тут вытрымае,
                                                              Хто,
                                                              Як у сябе,
                                                              Паверыў
                                                              У дарогу.

                                                            ВУЛІЦА АПТЫМІСТАЎ
                                                              Цясьніліся між лістоўніц —
                                                              Вагончыкі, зрубы, балкі,
                                                              Кухня паходная...
                                                              Поўня
                                                              Заглядвала ў кацялкі.
                                                                  Дэсанта суровыя былі.
                                                                  Прымалі жыцьцё без прыкрас.
                                                                  Праз сопкі, балоты рубілі
                                                                  Прасекі для вуліц і трас.
                                                              Здавалася,
                                                              Робім мала,
                                                              Што праца не гераізм.
                                                              Скарылі тайгу і скалы
                                                              Упартасьць і аптымізм.
                                                                  Заўзятыя максымалісты,—
                                                                  Дарогу ў пасёлак вялі.
                                                                  На вуліцы Аптымістаў
                                                                  Мы марылі і жылі.
                                                              Легендаю час той спавіты.
                                                              Не кануць яму ў нябыт.
                                                              Бо з вуліцы несамавітай
                                                              Узьняў карпусы Беркакіт.
                                                                  Пачатак і гонар пасёлка —
                                                                  Так вуліцу нашу завуць.
                                                                  Не будзе ёй сумна і золка,
                                                                  Пакуль аптымісты жывуць.

                                                                       * * *
                                                              Цёпла ў доме маім —
                                                              Не ад печкі.
                                                              Сьветла ў доме маім —
                                                              Не ад сьвечкі.
                                                              І утульна —
                                                              Не ад гардзін,—
                                                              Калі ў доме я
                                                              Не адзін.
                                                              Калі ў доме
                                                              Сябры мае,—
                                                              Усьміхаецца дом,
                                                              Пяе.
                                                              І сьвітае
                                                              Дачасна ноч
                                                              Ад блакіту
                                                              Жаданых воч.
                                                              Цёпла мне —
                                                              Ад сардэчных размоў.
                                                              Сьветла мне —
                                                              Ад усьмешак і слоў.
                                                              I утульна —
                                                              Ад прастаты.
                                                              І шчасьліва —
                                                              Ад дабраты.

                                                                          ПРАРАБ
                                                              Будаваць — неад’емнасьць натуры.
                                                              Не загоніш яго ў кабінэт.
                                                              Ён — будоўлі вялікі паэт —
                                                              Не пацерпіць у працы халтуры.
                                                                  Як паэмы — яму чарцяжы.
                                                                  Праз будоўлю жыццё спасцігае.
                                                                  Зорак з неба пакуль не хапае,
                                                                  Ды працуе заўжды ад душы.
                                                              Захапляюся працай яго.
                                                              Усё на сьвеце ён, здэцца, умее.
                                                              Нібы бог, гэты Сашка Мацьвееў,
                                                              Хоць на БАМе — прараб усяго.

                                                               БУДАЎНІЧЫ АТРАД
                                                              Мы — эпохі прыкмета,
                                                              Маладосьці зарад.
                                                              Едзем кожнае лета
                                                              У студэнцкі атрад.
                                                              Сымбаль дружбы і брацтва,
                                                              Радасьць працы і сьвят,
                                                              Наша мара юнацтва —
                                                              Будаўнічы атрад.
                                                              Слоў адчайных паверка.
                                                              Не павернем назад.
                                                              На трываласьць праверка —
                                                              Наш студэнцкі атрад.
                                                              Камсамольская еднасьць.
                                                              Сьвеціць шчасьцем пагляд.
                                                              Нашых сэрцаў патрэбнасьць —
                                                              Будаўнічы атрад.
                                                              І няма нам спачыну.
                                                              Не скарымся журбе.
                                                              Мы будуем Айчыну —
                                                              Мы будуем сябе.

                                                                           * * *
                                                              Жыву без цяпла і без дому,
                                                              Трызьню каханьнем і вершамі...
                                                              А ў самы крытычны бязвыхадны момант
                                                              Усё ж спадзяюся на лепшае.
                                                                  Вучуся няўдачам у вочы глядзець,
                                                                  Хоць гора маё несуцешнае,—
                                                                  Выходжу насуперак горкай бядзе,
                                                                  Бо я спадзяюся на лепшае.
                                                              Бо веру: адыдзе траскучы мароз
                                                              I ўзыдзе трава пад чарэшняю...
                                                              Напоўніцца сонцам мой дзень і мой лёс
                                                              Нязломнаю верай у лепшае.

                                                              ГАЛОЎНАЯ ПРЫКМЕТА
                                                                                     Анатолю Шарсьцюку
                                                              Чым сьцюжы ўзімку халадней,
                                                              Тым гарачэй сьвітаньні летам...
                                                              Вучылі бамаўцы мяне
                                                              Паўночнай мудрасьці сакрэтам.
                                                                  Каб папярэдзіць мог бяду,—
                                                                  Запамінай, браток, прагнозы:
                                                                  Шарсьцюк адпусьціць бараду —
                                                                  Чакай віхуры і марозы!
                                                              Чаго сьмяешся? Вось дзівак!
                                                              Зусім не звада гэта.
                                                              Сказаць па праўдзе — як-ніяк —
                                                              Галоўная прыкмета!
                                                                  Шарсьцюк на Чары старажыл.
                                                                  Прайшоў агонь і воду,
                                                                  Завеі лютыя, дажджы,
                                                                  Нягоду і пагоду...
                                                              Шарсьцюк рагоча: “Это — да! —
                                                              І дадае сур’ёзна: —
                                                              Смотри, какая борода,—
                                                              Такие жди морозы”.
                                                                  Ён уваходзіць у азарт
                                                                  I хваліцца без меры...
                                                                  Я разумею,— гэта жарт,
                                                                  А не магу не верыць!

                                                                 ЗАЛАЦІНКА
                                                                             Н. Лушчык
                                                              Сьнягі па твары білі злосна.
                                                              Праз непраглядную пургу
                                                              У халадэчы невыноснай
                                                              Мы уразаліся ў тайгу.
                                                                  Не успрымалі усур’ёз
                                                                  Вятры, мароз і сьнегу гурбы...
                                                                  Ніхто не скардзіўся на лёс.
                                                                  Ішлі,
                                                                  Да болю сьцяўшы зубы,
                                                              Па цаліку, як па ральлі,
                                                              Па непраходнаму балоту...
                                                              Любоў да гэтае зямлі
                                                              Сцэментавана сольлю поту.
                                                                  Мне кожны бамавец — сваяк,
                                                                  Пасёлак хто з прасекі помніць.
                                                                  Не баязьлівец, не мярзьляк,
                                                                  Хто будаўнік, а не паломнік.
                                                              Хто быў у тыя дні са мной,
                                                              Хто не забыў той першы золак.
                                                              Страчае сёньня — родны, мой —
                                                              Сьвітаньне вокнамі пасёлак.
                                                                  Куды прывабней гарады!
                                                                  Ды гэты кут — мая крывінка.
                                                                  Мае шчасьлівыя гады,
                                                                  Маё юнацтва —
                                                                  Залацінка.

                                                                  ЯКУЦКІ ЛЁН
                                                              Не зразумею толкам:
                                                              Адкуль узяўся ён?
                                                              На вуліцах пасёлка
                                                              Расьце звычайны лён...
                                                                  На скальніку, каменьнях,
                                                                  Падняўся ў поўны рост,
                                                                  Парадаваў цьвіценьнем
                                                                  І перажыў мароз...
                                                              Падняўся там,
                                                              Дзе сьцюжы
                                                              Пяюць тайзе спакон...
                                                              ...3 павагі вянуць ружы,
                                                              Калі цьвіце той лён.

                                                  КАНЦЭРТ НА БУДПЛЯЦОЎЦЫ
                                                              Перакур!
                                                              Канцэрт прыехаў.
                                                              Вестка трасу абляцела.
                                                              Ажыла паляна сьмехам.
                                                              І гітарай зазьвінела.
                                                                  І матыў пяшчотны, дрогкі —
                                                                  Споведзь тоненькай артысткі —
                                                                  Пра Байкал, дарогу, сопкі,—
                                                                  Гэткі родны, мілы, блізкі...
                                                              Расьцьвітае сьвет вясновы.
                                                              Песьня ўдаль плыве ўсьцяж БАМа.
                                                              За душу кранаюць словы,
                                                              Бо пра нас яны таксама.
                                                                  Усьміхаемся гульліва.
                                                                  Непрадбачанае сьвята.
                                                                  І ўзьнёсла, і шчасьліва,
                                                                  І крыху ніякавата...

                                                           ПЕРШАПРАХОДЦЫ
                                                              Што ні лёс —
                                                              Гісторыя будоўлі.
                                                              Што ні чалавек —
                                                              То адкрыцьцё.
                                                              БАМ для іх —
                                                              Старонка шчаснай долі.
                                                              Іншаму —
                                                              Хапіла б на жыцьцё.
                                                              У тайзе іх скінуў верталёт.
                                                              У зямлю не ўбіць —
                                                              Прамерзла —
                                                              Палі.
                                                              Сьнег.
                                                              Мароз.
                                                              Пад сьнегам
                                                              Вечны лёд...
                                                              І зямля,
                                                              Дзе людзі не ступалі.
                                                              Абжываюць новае жытло.
                                                              Іх не зразумець ніколі скнарам.
                                                              Гарадоў узьведзеных
                                                              Сьвятло
                                                              Сьвеціць іх палаткам і гітарам.
                                                              Падстаўляюць твар
                                                              Сырым вятрам.
                                                              Для душы працуюць.
                                                              Не за грошы.
                                                              За касьцёр,
                                                              За песьню ля кастра
                                                              Аддадуць апошнія галёшы...
                                                              Знаю іх
                                                              Не з фільмаў і не з кніг.
                                                              Шчырыя сябры,
                                                              Што трэба хлопцы.
                                                              У тайзе гавораць
                                                              Пра такіх:
                                                              Рыцары тайгі —
                                                              Першапраходцы.

                                                                    * * *
                                                              Будоўлі хлеб —
                                                              Бэтон.
                                                              У дзень —
                                                              Па дзьвесьце тон
                                                              Укладваем у вуліцы пасёлка.
                                                              Працуем —
                                                              Не на жарт.
                                                              Праверыць праца гарт.
                                                              Пад вечар
                                                              У вачах
                                                              Мігціць вясёлка.
                                                              Насуперак слаце
                                                              Пасёлак наш Расьце.
                                                              Сьцьвярджаем кожны дзень
                                                              Законы брацтва.
                                                              Бяжыць за намі ўсьлед
                                                              Дарога —
                                                              Працы сьлед.
                                                              І верыцца ў няскончанасьць юнацтва.

                                                              САМАСПАЛЕНЬНЕ
                                                              Жыцьцё маё — касьцёр.
                                                              Я разумею з болем:
                                                              Шугаць яму да зор
                                                              Ці тлець сырым вугольлем —
                                                              Залежыць ад мяне.
                                                              Прымаць адно рашэньне.
                                                              Нібыта на вайне:
                                                              Жыцьцё —
                                                              Самаспаленьне.
                                                              У песьні і ў ігры,
                                                              У працы і ў каханьні —
                                                              Жыцьцё,
                                                              Калі гарыш.
                                                              Іначай —
                                                              Існаваньне.

                                                                      У ЛАЗЬНІ
                                                              Жаданы дзень — субота...
                                                              Да панядзелка, пілка.
                                                              Закончана работа,
                                                              Чакае нас парылка!
                                                                  Пасьля дарогі пыльнай
                                                                  Адчуў сябе, як дома.
                                                                  Сплывае пенай мыльнай
                                                                  Натруджаная стома.
                                                              Я тут ажыў, няйначай,
                                                              Забыў свае нягоды.
                                                              Пад венікам гарачым
                                                              Аж млеў ад асалоды.
                                                                  Хапаў паветра ротам
                                                                  І рад быў гэтым “зьдзекам”...
                                                                  Зайшоў у лазьню — чортам.
                                                                  А выйшаў — чалавекам!

                                                                                  * * *
                                                              Уаян — Янчукан — Муякан...
                                                              Праз нягоды і сівер лядачы
                                                              На Сюльбан,
                                                              На Сюльбан,
                                                              На Сюльбан
                                                              Крочыць наш пуцеўкладчык.
                                                                  Па-над трасай дажджы і вятры.
                                                                  Забываем у працы пра смутак.
                                                                  Як цудоўна, што побач сябры!
                                                                  Без сяброў
                                                                  Не пражыць тут і сутак.
                                                              У брыгадзе надзейны народ.
                                                              Да работы нялёгкай ахвочы.
                                                              А дарога ідзе на усход.
                                                              І становяцца лютымі ночы.
                                                                  Ды мароз не палохае нас.
                                                                  Будаўнічы атрад не радзее.
                                                                  У адно тут з’ядналіся —
                                                                  Час,
                                                                  Камсамол,
                                                                  Магістраль
                                                                  І надзея!

                                                                  ЗАДАЖДЖЫЛА...
                                                              Зноў не будзе пошты.
                                                              За дажджыла...
                                                              Незаплянаваны выхадны.
                                                              Закурылі хлопцы,
                                                              Затужылі
                                                              У глушы закінутай —
                                                              Адны.
                                                                  Разьдзірае лёгкія
                                                                  Махорка.
                                                                  Швэндаемся, нібы гультаі.
                                                                  На душы ўстрывожана і горка:
                                                                  Размываюць насып ручаі...
                                                              Толькі пачалі адсыпку трасы,—
                                                              Ўсё з гразёй зьмяшалася цяпер.
                                                              І буксуюць стомленыя МАЗы,
                                                              І вадой запоўнены кар’ер...
                                                                  Дождж абложны, нудны і бясконцы.
                                                                  Абурацца не хапае слоў.
                                                                  Хочацца цяпла і сонца...
                                                                  Сонца!
                                                                  Цяжкай працы — аж да мазалёў.
                                                              Сварымся, злуемся.
                                                              Што за доля?
                                                              Мокрая распухлая зямля.
                                                              Дождж.
                                                              Туман.
                                                              Зьнямелая будоўля.
                                                              Рукі ад бязьдзейнасьці —
                                                              Баляць...

                                                                        ІВАН-ЧАЙ
                                                              Сьвітанак ад кветак ружовы.
                                                              Разьбітай дарогі ускрай
                                                              Пунсовай сьвяточнай абновай
                                                              Красуе, Цьвіце іван-чай.
                                                                  Цяплее душа неўпрыкметкі
                                                                  Ад сьціплай паўночнай красы.
                                                                  Пяшчотныя росныя кветкі —
                                                                  Як вэлюм якуцкай вясны.

                                                                   СУСТРЭЧА
                                                              Уражаны, дзіўлюся
                                                              Малюнкамі зары.
                                                              Пэйзажаў Беларусі
                                                              Не стрэць ля Ангары.
                                                                  Шукаю падабенства
                                                                  У зацішы лясной
                                                                  З малюнкамі маленства,
                                                                  З радзімай стараной.
                                                              Лістоўніцы і сланік...
                                                              І раптам над ракой —
                                                              Бяроза!
                                                              Як пасланьнік
                                                              Радзімы дарагой.
                                                                  Над завадзьдзю маўклівай
                                                                  Яе лістоты сьпеў
                                                                  Я слухаю, шчасьлівы,
                                                                  Нібы зямлячку стрэў.

                                                             ВОЛЬГА ГАШЫНА
                                                              У сэрцы —
                                                              Песьня пташчына.
                                                              Няма калі гібець.
                                                              На сьвеце Вольга Гашына
                                                              Жыве
                                                              Не для сябе.
                                                              Не цягне лямку нудную.
                                                              Настрой —
                                                              Удачы знак.
                                                              Бярэ ў дарогу трудную
                                                              Гітару і рукзак.
                                                              Штармоўка,
                                                              Як гісторыя
                                                              Будоўляў, —
                                                              На плячах.
                                                              Пяшчотаю азорана
                                                              Усьмешка у вачах.
                                                              Гітара падуладная
                                                              І сэрцу,
                                                              І рукам.
                                                              А песьня — не парадная,
                                                              Будуе Вольга БАМ.
                                                              Жыве яна дарогаю.
                                                              Працуе,
                                                              Як пяе.
                                                              Трывогаю,
                                                              Зьнямогаю
                                                              Гучаў матыў яе...
                                                              Прайшлі гады...
                                                              Ды помніцца
                                                              Мэлёдыя ўначы...
                                                              Вясёлая вандроўніца
                                                              З гітарай
                                                              На плячы.

                                                         УСЬМЕШКА АНТОНА КУДЗЕЛЬКІ
                                                              Над кручай у дымцы зімовай
                                                              Дыск сонца плыве па тайзе.
                                                              Знаёмы “Магірус” ружовы
                                                              Па горнай вяршыні паўзе.
                                                              Ухабіны спрытна мінае.
                                                              А з горкі — імчыць, як віхор...
                                                              Тармозіць, мяне падбірае
                                                              Вясёлы бязвусы шафёр.
                                                              Зноў сьнег вылятае з-пад шынаў,
                                                              І вецер ляціць наўздагон...
                                                              Кіруе магутнай машынай
                                                              Зямляк мой — Кудзелька Антон.
                                                              Утульна ў прасторнай кабіне.
                                                              Завея мяце за акном. У белай таежнай пустыні
                                                              Цяплей нам ад думак пра дом.
                                                              Ясьнее абшар заімглёны.
                                                              Якуцкае раньне, не тлей!
                                                              Сьмяецца Антон.
                                                              У Антона
                                                              Усьмешка — за сонца сьвятлей.

                                                        ДРАЎЛЯНЫЯ ТРАТУАРЧЫКІ
                                                              Сьцяжынка сьлізкая.
                                                              Зіма штось позьніцца.
                                                              Дарога гразкая —
                                                              Не перайсьці...
                                                              Яна — у туфэльках,
                                                              Гарэза-модніца,
                                                              Бяжыць,
                                                              Не просіцца:
                                                              — Перанясі...
                                                              Па жоўтых дошчачках,
                                                              Па гнуткіх кладачках
                                                              Бяжыць —
                                                              І радасьцю
                                                              Сьвіціцца твар.
                                                              Для мілай Насьцечкі
                                                              Валодзя Гладышаў
                                                              Праклаў праз лужыны
                                                              Тратуар.
                                                              На працу
                                                              Раніцай
                                                              Яна сьпяшаецца.
                                                              Прахожых позіркі наўздагон.
                                                              Пасёлак бамаўскі
                                                              Ёй усьміхаецца
                                                              Сьвітальным сонейкам
                                                              Сваіх акон.
                                                              Па лужах скачуць
                                                              Праменьні-зайчыкі.
                                                              За ёю сьледам —
                                                              Зайздросны сьмех.
                                                              Рыпяць драўляныя тратуарчыкі,
                                                              Нібыта першы сьвітальны сьнег.

                                                                            ПАЖАР
                                                                         Баляда-быль
                                                              Дым і крыкі,
                                                              Пажар!
                                                              Пажа-а-р!
                                                              Загарэўся балок між соснаў.
                                                              Ад гарачага дыму млосна.
                                                              І агонь палыхае да хмар.
                                                              Са шчыта і з пабітых акон
                                                              Дым клубіўся густы і кудлаты...
                                                              Ледзь дабег да палаючай хаты
                                                              Гаспадар яе — Міша Сахон.
                                                              Гуў пажар над зьнямелай тайгой.
                                                              І бярвеньні, як трэскі, гарэлі...
                                                              ...Ён ускочыў у самы агонь...
                                                              Сябрукі ўтрымаць не пасьпелі.
                                                              І не стала на небе зор.
                                                              Жонка голасам немым крычала.
                                                              І натоўп у зьняменьні замёр.
                                                              І страха у сутоньні трашчала...
                                                              У спалоханай мітусьні
                                                              Крык ірваў вечаровую цішу,
                                                              Задыхаўся ў дымным агні:
                                                              — Міша - Міша! Ратуйце Мішу!
                                                              Быццам вечнасьць цягнуўся міг.
                                                              Гасьлі іскры на сьнезе белым...
                                                              Прыціскаючы томікі кніг,
                                                              Выбег з полымя ён, абгарэлы...
                                                              І ў той момант
                                                              Пад крык разявак
                                                              Рухнуў дом.
                                                              Не пасьпелі зьдзівіцца.
                                                              І натоўп зашушукаў:
                                                              — Дзівак!
                                                              Мог за кнігі жыцьцём паплаціцца...
                                                              Хтось пляваўся:
                                                              — Аматар праяў!
                                                              — Шалапут! —
                                                              Не маўчалі барыгі.
                                                              А ён зводдаль маўкліва стаяў
                                                              І гартаў абгарэлыя кнігі.
                                                              А натоўп асуджаў:
                                                              — Гэта жах!
                                                              Можа, кнігі яго — залатыя?..
                                                              Тры тамы ў абгарэлых руках,
                                                              Быццам тры галубы маладыя.

                                                              БЕЛАРУСКАЯ СОПКА
                                                              Я адолею прыкрую млосьць.
                                                              Неспакойнаму сэрцу —
                                                              Высока.
                                                              У завейнай Якуціі ёсьць
                                                              Беларуская сопка.
                                                              У людзей і у зор на віду
                                                              Сьцежка строма пад гору віецца.
                                                              На вяршыню яе узыду —
                                                              І радзіму убачу,
                                                              Здаецца.
                                                              Адкрываюцца перада мной
                                                              Краю роднага
                                                              Жніўныя гоні.
                                                              Вербы ніцыя над ракой,
                                                              На папасе буланыя коні...
                                                              Захмялею ад родных дымоў.
                                                              Маці бульбу капае на сотках...
                                                              Успаміны вяртае дамоў
                                                              Беларуская сопка.
                                                              ...Ногі сьлізгаюць па ільду.
                                                              Як ні цяжка, — усё ж дабяруся.
                                                              Да вяршыні гарыстай іду,
                                                              Бы іду да сваёй Беларусі.
                                                              Аб радзіме ўспамін берагу.
                                                              Верш надзеяй нязмушанай тчэцца:
                                                              Беларускаю сопка завецца,
                                                              І з яе мне відаць Беларусь.

                                                                                   * * *
                                                              Бойся не лютай, калючай завеі,
                                                              Бойся не злых маразоў,
                                                              Бойся згубіць выпадкова надзею,
                                                              Бойся напышлівых слоў.
                                                                  Ты не палохайся ранішняй буры.
                                                                  Твар ад сьнягоў не хавай.
                                                                  Вер, што мінуцца ліхія віхуры,
                                                                  Вер, што за бураю — май.
                                                              Хай табе цяжка ды чэсна жывецца.
                                                              Веру сваю зьберажы.
                                                              Бойся глухога і чэрствага сэрца.
                                                              Бойся халоднай душы.

                                                                   РОЗДУМ
                                                              Зімой
                                                              Шчымлівы роздум
                                                              Вяртае у вясну...
                                                              Ды разумее розум:
                                                              Былога не вярнуць.
                                                              Сталею у паходзе.
                                                              Мяне паклікаў шлях —
                                                              Губляць,
                                                              Шукаць,
                                                              Знаходзіць!
                                                              А шкадаваць —
                                                              Пасьля.

                                                             БУДУЦЬ КВЕТКІ!
                                                              Паўночная зямля...
                                                              Цяпло тут
                                                              Госьцем рэдкім.
                                                              Раз на спатканьне я
                                                              Хацеў прынесьці кветкі.
                                                              Сьмяяўся ў бараду:
                                                              — Парадую сяброўку...
                                                              Ды кветак не знайду.
                                                              Хоць едзь
                                                              На Камароўку.
                                                              Сказаў і сам не рад.
                                                              А сябар:
                                                              — Што за гора?
                                                              Я замест кветак, брат,
                                                              Дарыў каханай —
                                                              Горад!
                                                              Глядзі, на мерзлаце —
                                                              І будзь зьдзяйсьненьня сьведкай,
                                                              Як горад мой расьце,
                                                              Ён сам цяпер,
                                                              Бы кветка...
                                                              Не патурай тузе.
                                                              Сьцярпі капрыз суседкі.
                                                              Ёсьць горад у тайзе.
                                                              А кветкі...
                                                              Будуць кветкі!

                                                                             * * *
                                                              Рукзакі паходныя за плечы.
                                                              Родны дом успомнім ля кастроў.
                                                              Нам падораць новыя сустрэчы
                                                              Верных і правераных сяброў.
                                                                  Абжывём таежныя аблогі.
                                                                  Мара за сабою нас вядзе.
                                                                  Нам падораць новыя дарогі
                                                                  Шчырасьць і акрыленасьць надзей.
                                                              Сэрцу не забудзецца ніколі
                                                              Прыцяжэньне сіверных сьнягоў.
                                                              Нам падораць новыя будоўлі
                                                              Першае прызнаньне і любоў.

                                                                    СПАТКАНЬНЕ
                                                              Чарнеюць на гасьцінцы
                                                              Лазовыя лісты.
                                                              Хаваюцца сініцы
                                                              У голыя кусты.
                                                                  Сумую па ажынах.
                                                                  Туман лугі заслаў.
                                                                  Іду па тых сьцяжынах,
                                                                  Дзе толькі ты прайшла...
                                                              У лесе парадзелым
                                                              Блукаю між бяроз —
                                                              Яшчэ такі нясьмелы,
                                                              Як восеньскі мароз...

                                                                         * * *
                                                              Падкрадзецца зіма.
                                                              Падкрадзецца журба.
                                                              Буду марыць, тужыць па вясьне.
                                                              Першы сьнег на губах.
                                                              І нязьведаны шлях
                                                              Зноў імчыць па Сыбіры мяне.
                                                                  Парадоксы жыцьця.
                                                                  Радасьць пісем тваіх.
                                                                  Мы з табой...
                                                                  Ці шчасьлівыя мы?
                                                                  Выпаў сьнег, і за міг
                                                                  Я яшчэ не спасьціг
                                                                  Прыгажосьці асеньняй зімы...
                                                              Узыходзіць зара
                                                              Над пасёлкам лясным,
                                                              Над прасторай густой нематы.
                                                              Сьнегу белага дым
                                                              Родны мне нават тым,
                                                              Што наранку па ім
                                                              Пойдзеш ты.

                                                                СКРЫПАЧКА
                                                              Таемная дзівачка
                                                              З футлярам у руцэ —
                                                              Маленькая скрыпачка
                                                              З радзімкай на шчацэ.
                                                                  Стаіць над самай кручай,
                                                                  З таполяй упрытык...
                                                                  Пяшчотна і балюча
                                                                  Пяе танюткі смык.
                                                              Яна не заўважае
                                                              Ніводзін позірк мой.
                                                              Самотная, іграе
                                                              Над сьцішанай ракой...
                                                                  Я разам з ёй сумую,
                                                                  Бо музыка, як плач.
                                                                  І кожны раз шкадую,
                                                                  Што сам я —
                                                                  Не скрыпач.

                                                                      ЧАКАЮ
                                                              Чакаю твайго пісьма.
                                                              Хоць ты не напішаш,
                                                              Напэўна...
                                                              У нас наступіла зіма.
                                                              Сьцюдзёна, марозна, завейна.
                                                                 Пасёлак, як востраў,
                                                                 Сярод
                                                                  Таежных прастораў без краю...
                                                                  І пошты няма.
                                                                  Верталёт
                                                                  Ужо дзесяць дзён не лятае.
                                                              У нас наступіла зіма.
                                                              Завея ў вагончык шкрабецца.
                                                              Чакаю твайго пісьма,
                                                              Каб словам тваім адагрэцца...

                                                                    * * *
                                                              Прыяжджай...
                                                              У ростані тужу.
                                                              Без цябе мой дзень
                                                              Такі панылы.
                                                              За акном
                                                              Шапоча апастылы
                                                              Верасьнёвы
                                                              Сумны шум дажджу...
                                                              Як было б цудоўна
                                                              Нам дваім!
                                                              Ціхі дом
                                                              Тваіх чакае крокаў.
                                                              Без цябе
                                                              Мне непаседна ў ім.
                                                              Без цябе
                                                              Страшэнна адзінока...
                                                              Прыяжджай.
                                                              Тужыць няма прычын.
                                                              Зьвечарэлы дом
                                                              Сьвятла не тушыць.
                                                              Прыяжджай...
                                                              Мы проста памаўчым.
                                                              Хай паразмаўляюць
                                                              Нашы душы...

                                                                    * * *
                                                              Час ідзе —
                                                              Ад пісьма да пісьма.
                                                              Надакучыла
                                                              З лёсам сварыцца.
                                                              Толькі пісем няма і няма.
                                                              Колькі можна чакаць і журыцца?
                                                                  У задумнасьці белых бароў
                                                                  Дзень чаканьня
                                                                  Тугою закрэсьлен.
                                                                  Доўга вестак няма ад сяброў.
                                                                  Не да радасьці мне,
                                                                  Не да песень...
                                                              У пакоі згушчаецца змрок.
                                                              Вось і ўсе на сягоньня падзеі.
                                                              Напішыце, сябры,
                                                              Хоць радок!
                                                              Мне без пісем,
                                                              Нібы без надзеі.






Brak komentarzy:

Prześlij komentarz