Зыгмунд Аляксандар /Zygmunt, Сигизмунд/ сын Гіпаліта /Ипполитович/ Вянглоўскі /Węgłowski, Венгловский/ – нар. у 1844 (1845) г.
у валасным месьце Ражышчы (Rożyszczach) /Maliszewski J.
Powstanie
Styczniowe. Notatki biograficzne uczestników. Z orygirtalnemi ilustracjami.
Warszawa. 1932. S. 77./ Луцкага
павету Валынскай губэрні Расійскай імпэрыі.
Скончыў
клясычную гімназію ў павятовым месьце Роўна Валынскай губэрні. Вучыўся на
філялягічным (філязафічным) факультэце Кіеўскага ўнівэрсытэту, які пакінуў у 1863 г. дзеля ўдзелу ў
паўстаньні. Змагаўся ў Кіеўскай партыі ў якасьці
камандзіра аддзелу пад Барадзянкай
(Borodianką). /Maliszewski J. Powstanie Styczniowe. Notatki
biograficzne uczestników. Z orygirtalnemi ilustracjami. Warszawa. 1932. S. 77./
Трапіў у палон і быў сасланы на Нерчынскую
катаргу, дзе зацікавіўся геалёгіяй. “На
катарзе знаходзіўся ў Якуцкай вобласьці”. /Maliszewski J.
Powstanie Styczniowe. Notatki biograficzne uczestników. Z orygirtalnemi ilustracjami. Warszawa. 1932. S. 77./
Па адбыцьці цяжкіх працаў паселены ў
Іркуцку, дзе ягоны зямляк з Валыні Аляксандар Чаканоўскі прапанаваў яму прыняць
удзел у навуковай экспэдыцыі на поўнач Якуцкай вобласьці.
13 траўня 1875 года яны выехалі з Іркуцку,
затым спусьціліся па рацэ Лена праз Якуцк да Аякіту, потым дабраліся да вусьця
ракі Алянёк, затым праз Булун, Сікцях, Верхаянск ды Якуцк 20 сьнежня 1875 году вярнуліся
ў Іркуцк.
Таксама Вянглоўскі ўдзельнічаў ў навуковых
экспэдыцыях Бенядзікта Дыбоўскага, ураджэнца Вілейскага
павету Менскай губэрні Расейскай імпэрыі. Зборы сабраныя ў Якуцкай акрузе ахвяраваў, як і Дыбоўскі, Львоўскаму ўнівэрсытэту.
У 1919 г. Вянглоўскі працаваў галоўным бугальтарам
у банку губэрнскага места Курск, дзе і памёр.
Напісаў успаміны аб падарожжы на раку
Алянёк, які пазьней скарыстаў Бенядзікт Дыбоўскі ў сваіх мэмуарах.
Węgłowski Z. Wspomnienia o podróży Aleksandra
Czekanowskiego na rzece Olenek w 1875 roku. Z rękopisu Zakładu Narodowego im.
Osssolińskich [odczytał i odpisał Zbigniew Wójcik; komentarz edytorski Antoni
Kuczyński i Zbigniew Wójcik].
Wydano z okazji VII Konferencji Międzynarodowej „Wacław Sieroszewski (1858-1945).
Zesłaniec-Etnograf-Literat-Polityk. Związki polsko-jakuckie. Tradycja i
współczesność”. Pułtusk - grudzień 2008 r. Warszawa –
Wrocław. 2008. 84 s.
Літаратура:
*
Oficerowie - weterani uczestnicy powstania narodowego 1863 r. // Rocznik
oficerski 1923. Warszawa. 1923. S. 64.
* Talko-Hryncewicz J. Polacy jako badacze Dalekiego Wschodu. //
Przegląd Współczesny. T. IX. Kraków. 1924. S. 374.
*
Janik M. Dzieje polakow na
Syberji. Kraków. 1928. S. 377-378, 465.
*
Maliszewski J. Powstanie Styczniowe.
Notatki biograficzne uczestników. Z orygirtalnemi ilustracjami. Warszawa. 1932. S. 77.
* Кротов М. А.
Участники польского освободительного восстания 1863-1864 гг. в Якутской
ссылке. // Сборник научных статей. Якутский республиканский краеведческий музей
им. Емельяна Ярославского. Вып. III. Якутск 1960. С. 62.
* Wdowin W.
Z dziejów pobytu powstańców styczniowych na Jenisejskim zesłaniu. //
Przegląd historyczny. T. LV. Z. 1. Warszawa. 1964. S.
91.
* Węgłowski Zygmunt. //
Zieliński S. Mały słownik pionierów
polskich kolonjalnych i morskich. Podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze,
eksploratorzy, emigrańci-pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni.
Warszawa. 1933. S. 586-587.
*
Kuczyński A. Syberyjskie szlaki.
Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk. 1972. S. 288, 290-291, 397,428,436,
451.
* Аrmon W. Polscy badacze kultury Jakutów. // Monografie
z Dziejów Nauki i Techniki. T. CXII. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk. 1977. S. 7,
16, 32-33, 44, 46-49, 53,
163, 175.
* Кротов М. А. Участники польского освободительного восстания
1863-1864 гг. в Якутской ссылке. // Поляки в Якутии. Материалы
научно-практической конференции. Якутск, 19 сентября 1997 года. Якутск 1998. С. 20.
* Армон В.
Польские исследователи культуры якутов. Перевод с польского К. С.
Ефремова. Москва. 2001. С. 7, 15, 31, 43-48, 52, 161.
Ірыса Кілбаса,
Койданава
Бенядзікт Тадэвуш Дыбоўскі – нар. у 1833 г.
у маёнтку Адамарын Вілейскага павету Менскай губэрні Расейскай імпэрыі. Ад 1862
г. экстраардынарны прафэсар заалёгіі і палеанталёгіі ў Галоўнай школе Варшавы.
Далучыўся да паўстаньня 1863 г., за што ў 1864 г. быў прысуджаны да 12-гадовай катаргі
ды сасланы ва Ўсходнюю Сыбір. Карыстаючыся падтрымкай Усходне-Сыбірскага
аддзела Рускага Імпэратарскага Геаграфічнага Таварыства, Дыбоўскі пачаў
вывучаць фаўну Прыбайкальля, Прыамур’я і Далёкага Ўсходу. Дзякуючы высілкам
Пецярбурскай Акадэміі Навук ён у 1877 г. вярнуўся на радзіму, але хутка, жадаючы
вывучыць Камчатку, узяў пасаду акруговага лекара ў Петрапаўлаўску-Камчацкім. У
1878 г. ён ізноў прыехаў ва Ўсходнюю Сыбір і ад 1879 г. працаваў лекарам у
Петрапаўлаўску на Камчатцы, дзе працягнуў дасьледаваньні па зоагеаграфіі. Ад
1883 г. выкладаў у Львоўскім унівэрсытэце ў Аўстра-Вэнгрыі. У 1906 г. выйшаў на
пэнсію і пераехаў да сястры ў радавы маёнтак у Менскай губэрні Расійскай імпэрыі. З пачаткам Першай сусьветнай вайны быў арыштаваны як
аўстрыйскі паддадзены і сасланы ў Іркуцк, а па прыбыцьці на месца мясцовыя
ўлады адмовіліся яго прыняць і распарадзіліся пра ягонае этапаваньне ў Якуцкую
вобласьць. Ад якуцкай ссылкі састарэлага навукоўца выратавалі высілкі Пецярбурскай
Акадэміі Навук і Імпэратарскага Рускога Геаграфічнага Таварыства. Ён
вярнуўся назад ў маёнтак. Калі туды прыйшлі нямецкія войскі, ён атрымаў дазвол
акупацыйных уладаў выехаць у Львоў. Памёр ва Львове 31 студзеня 1930 г. і
пахаваны на Лычакоўскіх могілках у нэкропалі паўстанцаў 1863 году.
Ідалія Ючыгейская,
Койданава
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz