.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
III.
Трагедия русской революционной интеллигенции. — Борьба без народа. —
Вооруженные сопротивления. — Террористические убийства. —
Мой земляк Кобылянский
...Мне приходится упомянуть еще о нескольких заключенных народнического направления. Это были Пекарский*, Ионов*, Серяков*, судившиеся за попытки пропаганды среди рабочих и даже в войсках. Попав в Якутскую область, Пекарский и Ионов стали серьезными исследователями якутского быта, и, может быть, в этом было их настоящее призвание...
[С. 254.]
.png)
* Пекарский Эдуард Карлович (1858-1934). — Был членом общества «Земля и воля». В 1879 году арестован в Москве и приговорен к пятнадцати годам каторги, замененной ссылкой на поселение в Сибирь. Изучив якутский язык, стал видным деятелем в области якутоведения. Им напечатан «Словарь якутского языка», составленный при ближайшем участии Д. Попова и В. Ионова, изд. Академии наук (выходил в 1909-1929 гг.). В 1905 году возвратился в Петербург.
* Ионов Всеволод Михайлович (1851-1922). — Арестован в 1876 году в Москве за пропаганду среди рабочих и приговорен к каторжным работам на пять лет. В 1883 году вышел на поселение в Якутскую область. С 1898 года жил в Якутске, был фактическим редактором газет «Якутский край» и «Якутская жизнь». В 1910 году возвратился в Центральную Россию.
* Серяков (Сиряков) Алексей Иванович (род. в 1855 г.) — В 1875 году за ведение пропаганды среди рабочих арестован и приговорен к шести годам каторги. В 1883 году вышел на поселение в Якутскую область. В 1886 году возвратился в Центральную Россию.
[С. 414.]
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
Глава четвертая
ЯКУТИЯ D ПЕРИОД ДОМОНОПОЛИСТИЧЕСКОГО КАПИТАЛИЗМА В РОССИИ
(вторая половина XIX в.)
[С. 49.]
Культура. Зачатки школьного образования. Изучение Якутии.
[С. 57.]
...Вопросами изучения истории, этнографии, языка и фольклора якутов, эвенков, чукчей и других народностей Якутии занимались, в основном, политические ссыльные. В 1860-х гг. ссыльный И. А. Худяков составил «Верхоянский сборник», в котором собраны в русском переводе образцы якутского устного творчества: 12 сказок, олонхо, 123 пословицы и загадки, присоединено 10 русских сказок. Э. К. Пекарский создал фундаментальный труд «Словарь якутского языка». Ссыльный либеральный народник В. Л. Серошевский опубликовал большую этнографическую работу «Якуты» (СПб, 1896). В 1894-1896 гг. работала так называемая Сибиряковская экспедиция. Большинство сотрудников этой экспедиции состояло из политических ссыльных — либеральных народников. Н. А. Виташевский, Л. Г. Левенталь, Э. К. Пекарский и другие сотрудники Сибиряковской экспедиции собрали и обработали большой материал по истории и этнографии якутов и других народностей области. Они, как и В. Л. Серошевский, развивали либерально-народническую концепцию общественного развития. Однако опубликованный ими фактический материал сыграл большую роль в изучении истории и этнографии Якутии и до сих пор имеет научную ценность...
[С. 60.]
.png)
.png)
.png)
.png)
...Ogromną sławę, zwłaszcza w Związku Radzieckim, zyskał dzięki swym monumentalnym pracom etnograficznym i językoznawczym Edward Piekarski (13 X 1858 - 29 VI 1934). Skazany w 1881 r. za działalność rewolucyjną przez sąd wojenny na 15 lat ciężkich robót, ze względu na młody wiek uzyskał zamianę katorgi na zesłanie do Jakucji, gdzie spędził 24 lata, a więc dwa razy dłużej niż Sieroszewski. Tutaj, podobnie jak Szymański i wielu innych zesłańców polskich, zajął się pracą naukową, przeprowadzając badania nad Jakutami i ich językiem. Pierwszym rezultatem tych badań była ogłoszona jeszcze anonimowo (ze względu na cenzurę), praca pt. Jakutskij rod do i pośle prichoda russkich, która została umieszczona w Pamiatnoj kniżkie Jakutskoj Obłasti na 1896 god.
Jednocześnie Piekarski rozpoczął pracę nad słownikiem jakuckim, który miał stać się z czasem głównym osiągnięciem jego życia. W roku 1899 ukazał się w Jakucku pierwszy próbny zeszyt tego słownika, który zwrócił na Piekarskiego uwagę rosyjskich kół naukowych i przyczynił się do zwolnienia go z zesłania w 1905 r. oraz do umożliwienia mu dalszej pracy nad słownikiem w Petersburgu. Wcześniej jednak jeszcze brał dwukrotnie udział, jako etnograf, w ekspedycjach naukowych do Syberii Wschodniej — w latach 1894-96 w zorganizowanej przez wschodniosyberyjski oddział Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego tzw. ekspedycji jakuckiej (niekiedy zwanej ekspedycją Sibiriakowa od nazwiska przemysłowca, który ją finansował) oraz w 1904 r. w ekspedycji nelkan-ajańskiej. Jednym z rezultatów tej ostatniej wyprawy była opublikowana w 1913 r. w Petersburgu praca pt. Oczerki byta priajanskich Tunguzów.
Po przyjeździe do Petersburga Piekarski otrzymał pracę w dziale etnograficznym Muzeum im. Aleksandra III, a następnie w Muzeum Antropologii i Etnografii Akademii Nauk, którego z czasem został kustoszem. Pod auspicjami Akademii Nauk rozpoczęły się teraz intensywne prace nad słownikiem jakuckim, którego pierwszy zeszyt w wydaniu akademii ukazał się w 1907 r., ostatni zaś, trzynasty, w 1930 r. Słownik ten, owoc 50 lat pracy Piekarskiego, wydany w trzech dużych tomach, stał się najobszerniejszym słownikiem wydanym dla któregokolwiek z ludów tureckich (oprócz Turków osmańskich) i przyniósł Piekarskiemu uznanie międzynarodowe. Wcześniej jeszcze, w 1916 r. Piekarski wydał krótki słownik rosyjsko-jakucki. Poza pracami słownikowymi uczony opublikował wiele prac etnograficznych w trzech językach: polskim, rosyjskim i niemieckim. Szczególnie warto wspomnieć o dużym, trzytomowym wydawnictwie Wzory twórczości ludowej Jakutów, publikowanym przez Akademię Nauk sukcesywnie w latach 1907-17.
Piekarski publikował też w „Petermanns Geographische Mitteilungen” (rocz. 1910, t. II, szkic pt. Über die Siedlungen der Jakuten). Po polsku opublikował między innymi Przysłowia i przypowiastki jakuckie („Rocznik Orientalistyczny”, t. II, 1925, s. 190-203) oraz Zagadki jakuckie (tamże, t. rv, 1926, s. 1—59). Był zresztą stałym współpracownikiem „Rocznika Orientalistycznego” i członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Orientalistycznego. W liście do profesora Kotwiczą pisał, że „...w polskiej szacie myśli moje brzmią lepiej i wyraźniej”.
Do Polski nie powrócił, czuwając osobiście do końca nad wydaniem swego wielkiego słownika jakuckiego. Jako wybitny znawca Jakucji został w 1923 r. powołany na członka działającej przy Akademii Nauk ZSRR Komisji dla badania Republiki Jakuckiej. W roku 1927 został członkiem korespondentem Akademii Nauk ZSRR, a w 1931 r. jej członkiem honorowym. Zmarł w Leningradzie do ostatka pracując nad tomem dodatkowym swego słownika.
W obwodzie taltyńskim Jakuckiej ASRR, gdzie rozpoczął pracę nad tym słownikiem, istnieje szkoła nosząca jego imię.
Rówieśnik Piekarskiego, głośny pisarz Wacław Sieroszewski (Sirko; 26 IX 1858-20 IV 1945), należał również do najwybitniejszych znawców Jakucji...
/Słabczyński W. Polscy podróżnicy i odkrywcy. Wyd. 2-іе zmienione. Warszawa. 1988. S. 140-141./
.png)
.png)
.png)
.png)
ПЕКАРСКИЙ Эд. Карлович (1858-1934), сов. языковед, этнограф, фольклорист, поч. ч. АН СССР (1931). Составил фундам. словарь якут. яз.; работы по этнографии якутов и эвенков.
[С. 980.]
.png)
.png)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz